สัญญาทาส “ครูอัตราจ้าง”ใน “วันงานที่มีคุณค่า” 7 ตุลาคม 2562

ครูอัตราจ้าง กับ“วันงานที่มีคุณค่า” 7 ตุลาคม 2562
สมยศ พฤกษาเกษมสุข

วันที่ 7 ตุลาคมของทุกปีองค์การแรงงานระหว่างประเทศกำหนดให้เป็น “วันงานที่มีคุณค่า” หมายถึง การจ้างงานที่ดีและมั่นคง โดยเชื่อว่างานที่มีคุณค่าจะยกระดับคุณภาพชีวิตการทำงาน เป็นการพัฒนาแรงงานที่ยั่งยืน ได้แก่การได้รับค่าจ้างที่ดี มีสิทธิเสรีภาพ และความมั่นคงการทำงาน ที่จะผลักดันให้สังคมก้าวหน้าต่อไป ทุกประเทศได้ออกกฎหมายคุ้มครองแรงงานและให้สิทธิเสรีภาพรวมตัวจัดตั้งกันเป็นองค์กรเพื่อยกระดับชีวิตความเป็นอยู่ให้ดีขึ้น

แต่ทว่า ผู้ใช้แรงงานส่วนใหญ่ในประเทศไทยนี้ยังไม่ได้มาตรฐานการทำงานที่มีคุณค่า โดยเฉพาะอย่างยิ่งภายใต้การบริหารงานของเผด็จการประยุทธ์ จันทร์โอชา ยังคงมีการกดขี่ พนักงานของรัฐอย่างทารุณโหดร้ายเป็นอย่างมาก ดังตัวอย่างที่กำลังเกิดขึ้นกับ ครูอัตราจ้างทั่วประเทศจำนวนถึง 50,000 คน ทั้งๆที่เป็นงานที่สำคัญต่อการผลิตทรัพยากรมนุษย์ ให้กับสังคม เป็นงานที่ต้องทำแบบไม่มีที่สิ้นสุด แต่ทว่ากลับใช้สัญญาจ้างระยะสั้น ทำการต่อสัญญาจ้างปีต่อปี ที่เรียกกันว่า “ครูอัตราจ้าง” ในสถานการศึกษาจึงมีการจ้างงานที่เหลื่อมล้ำกันระหว่าง ครูบรรจุเป็น ข้าราชการประจำ กับ ครูอัตราจ้างที่ทำงานเหมือนกันแต่ถูกกีดกันให้เป็นเพียง ครูอัตราจ้าง ต่อสัญญาจ้างตามปีงบประมาณ ครูเหล่านี้จึงต้องทำงานหนักสารพัด ยาวนานชั่วโมง ตามแต่ผู้บังคับบัญชาจะสั่งการ แต่กลับได้รับค่าจ้างต่ำที่ต่ำติดดิน การประกาศรับสมัครครูอัตราจ้างเสนอเงินเดือน ระหว่าง 5000 -10000 บาทเท่านั้น ซี่งต่ำกว่าอัตราค่าจ้างขั้นต่ำของการจ้างงานภาคเอกชน

ครูอัตราจ้างเหล่านี้จึงต้องทำงานหนัก ยาวนานชั่วโมง ยากจนข้นแค้นแสนสาหัส และมีหนี้สินดินพอกหางหมู คุณภาพชีวิตตกต่ำ ต้องดิ้นรนหางานทำพิเศษ ส่งผลกระทบต่อ คุณภาพการศึกษาของเยาวชนอย่างรุนแรง

สัญญาจ้าง “ครูอัตราจ้างปีต่อปีนี้” กลายเป็นสัญญาทาสที่ทำให้ ครูอัตราจ้างเหล่านี้ไม่กล้าที่จะโต้แย้งสิทธิของตนเองในด้านต่างๆ เพราะกลัวว่า หากโต้แย้ง หรือใช้สิทธิเรียกร้องประการใดแล้ว อาจไม่ได้รับการต่อสัญญาจ้าง ทำให้ถูกเลิกจ้างไปได้

การที่จะหลุดพ้นสภาพของการเป็นพนักงานของรัฐชั่วคราวแบบถาวรเช่นนี้ไปได้ ก็ต้องสอบบรรจุครู ซึ่งแต่ละปีมีไม่ถึง 10 เปอร์เซ็นต์ ที่ได้รับการบรรจุเปลี่ยนฐานะจากครูอัตราจ้างมาเป็นครูข้าราชการประจำ เนื่องจากตำแหน่งการบรรจุถูกทำให้น้อยลง เพราะรัฐต้องการลดงบประมาณที่ต้องใช้จ่ายให้กับข้าราชประจำให้น้อยลงแต่ให้มีการจ้างงานแบบชั่วคราวอย่างถาวรให้เพิ่มมากขึ้น

การได้รับการต่อสัญญาจ้างทาสแบบนี้บรรดาครูอัตราจ้างเหล่านี้ยังต้องวิ่งเต้นให้ฝ่ายบริหารของสถานการศึกษาออกใบประเมินการทำงานให้เพื่อการต่อสัญญา มีหลายแห่งที่ต้องวิ่งเต้นด้วยการจ่ายเงินพิเศษให้กับผู้บริหารเหล่านี้กระทั่งใช้ความสัมพันธ์สวาทส่วนตัวพิเศษเข้าไปแลกเปลี่ยนอีกด้วย

เมื่อภาครัฐทำการกดขี่พนักงานของรัฐเสียเอง ย่อมสะท้อนให้เห็นความเลวร้ายของการทำงานแบบทาสได้อย่างชัดเจน ที่เลวร้ายไปกว่านี้ก็คือ ในภาคเอกชน ยังมีกฎหมายคุ้มครองแรงงานและกฎหมายแรงงานสัมพันธ์ แต่ทว่าในภาคราชการกลับไม่มีกฎหมายใดๆให้การคุ้มครองหรือให้มีสิทธิเสรีภาพการจัดตั้งองค์กรเพื่อการเจรจาต่อรองกำหนดให้มีการเปลี่ยนแปลงสภาพการจ้างหรือการทำงานได้

ล่าสุด สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาพื้นฐาน(สพฐ)กระทรวงศึกษาธิการ ได้ออกหนังสือที่ ศธ 04009/ว5966 ลงวันที่ 27 กันยายน 2562 เรื่อง การจัดสรรอัตราจ้างเหมาบริการ พศ.2563 โดยมีสาระสำคัญคือกระทรวงการคลังไม่จัดสรรเงินสมทบกองทุนประกันสังคมให้แก่ลูกจ้าง ชั่วคราวทุกตำแหน่ง และปรับวิธีการจ้างจาก ตำแหน่งลูกจ้างชั่วคราวรายเดือนเป็นตำแหน่งจ้างเหมาบริการ คำสั่งดังกล่าวกำลังเปลี่ยน ครูอัตราจ้างชั่วคราว(แบบถาวร)รายปี ให้เหลือเป็นสัญญาจ้าง 6 เดือน กระทั่งเป็นเป็นสัญญาจ้างเหมาบริการที่ไม่มีรายได้แน่นอน เพราะขึ้นอยู่กับการเหมาการทำงาน รวมทั้งการยกเลิกการประกันสังคมที่เคยอยู่บนหลักการนายจ้างและลูกจ้างจ่ายร่วมกัน ให้กลายเป็นประกันสังคมอิสระคือลูกจ้างต้องจ่ายเองฝ่ายเดียว( มาตรา 39 ) ซึ่งสิทธิตามการประกันสังคมจะน้อยกว่าเดิม

รัชกาลที่ 5 เลิกทาส-ไพร่หมดไปแล้วแต่วันนี้มีทาสแบบใหม่เกิดขึ้นอยู่ในสถานที่ทำงานภาคราชการนั่นก็คือ การจ้างงานตามสัญญาจ้างชั่วคราว ที่เป็นสัญญาจ้างแบบทาส ใช้กับพนักงานของรัฐทุกแห่ง

“วันงานที่มีคุณค่า” 7 ตุลาคม 2562 ในประเทศไทย จึงไม่มีความหมายแต่ประการใดเพราะภาครัฐ ยังเป็นภาคที่ทำให้ ข้าราชการ ถูกเปลี่ยนเป็นขี้ข้าการทำงานแบบทาส ที่ไม่มีศักดิ์ศรี ถึงแม้ว่าจะเป็นงานที่มีคุณค่าแห่งการทำงานเพราะเป็นงานบริการสังคม แต่ทว่ากลับไม่มีคุณค่าจากการได้รับค่าตอบแทนที่ต่ำและไร้คุณค่าจากสภาพการทำงานที่เลวร้าย